Ích Mẫu

Có những vị thuốc nghe tên thôi đã thấy thân quen như hơi thở đồng ruộng. Ích mẫu là một trong số đó – thứ cây gầy guộc, tưởng bình thường mà lại là “người bạn” lâu năm của chị em phụ nữ. Lão đi qua bao bản làng, đâu cũng gặp bụi ích mẫu đứng nép bên bờ ruộng, như đợi người hái về cứu những cơn đau bụng kinh, rối loạn kinh nguyệt… thứ vốn khiến bao người khổ sở mà chẳng biết bấu víu vào đâu. Hôm nay, Lão kể bà con nghe trọn câu chuyện vị thuốc này – nhẹ nhàng như đang ngồi bên bếp lửa sớm mai.

Lão hiểu tiếng lòng của bà con mình, luôn mong mỏi có giải pháp toàn diện giúp phục hồi sức khỏe, cải thiện bền vững!

Vui lòng để lại thông tin, Lão liên hệ bà con hỏi thăm chi tiết:

Họ tên

Số điện thoại

Gửi tư vấn

Đặc điểm – Nguồn gốc dược liệu

Ích mẫu (tên khác: Chói đèn, Sung úy, Lục dược) thuộc họ Hoa môi, bộ phận dùng chủ yếu là phần thân – lá – hoa. Cây cao tầm đầu gối đến ngang hông, thân vuông, lá xẻ thùy, hoa tím phớt rất dễ nhận ra. Mùi ích mẫu hơi hăng, vị đắng nhẹ nhưng thanh, khô rồi vẫn giữ được màu xanh thẫm đặc trưng.

Cây mọc ở nhiều vùng miền nước ta, chuộng đất ẩm và nắng nhẹ. Ích mẫu hoang dại thường có dược tính tốt hơn, bởi hấp hơi đất – trời mà đậm khí hơn giống trồng đại trà.

Cách thu hoạch – sơ chế

Ích mẫu tốt nhất thu vào thời kỳ cây đang ra hoa rộ – lúc khí lực dồn nhiều nhất vào thân – lá. Bà con cắt lấy toàn thân, rũ sạch đất, bỏ phần gốc quá già.

Sau đó đem rửa nhanh, phơi nắng nhẹ hoặc sấy nhiệt thấp để giữ tinh chất. Khi khô, dược liệu dễ bảo quản, không mốc, không mục. Nên để nơi thoáng, buộc kín, tránh nắng gắt vì nắng mạnh làm bay hơi phần tinh dầu quý.

Tính vị – Quy kinh – Công năng theo Đông y

Lão hay nói: “Ích mẫu sinh ra để lo chuyện huyết cho đàn bà con gái”. Đông y ghi nhận vị này có tính hơi hàn, vị đắng – cay, vào can – tâm bào – bàng quang.

Công năng chính của ích mẫu là hoạt huyết – điều kinh – lợi thủy – tiêu ứ. Nghĩa là giúp dòng huyết lưu thông, phá chỗ tắc, điều chỉnh kinh nguyệt và giảm phù thũng. Khi khí huyết như dòng nước, có lúc lặng lúc chảy, thì ích mẫu chính là bàn tay khai dòng, giúp nước đi đúng hướng.

Đông y xem những chứng đau bụng kinh, kinh đến muộn, máu sẫm, có cục… là do huyết ứ – huyết trệ. Ích mẫu vào can huyết, làm mềm, làm thông, giúp kinh nguyệt nhẹ nhõm hơn, tâm trạng cũng vì thế mà dễ chịu hơn.

Tác dụng theo Y học hiện đại

Nghiên cứu cho thấy ích mẫu chứa leonurin, stachydrin, glycosid và flavonoid – những hoạt chất có tác dụng giãn mạch, tăng lưu lượng máu tử cung, giảm co bóp quá mức, đồng thời hỗ trợ tim mạch nhẹ.

Ích mẫu còn có khả năng lợi tiểu nhẹ, giúp giảm phù, hỗ trợ huyết áp và tăng tuần hoàn ngoại biên. Nhờ vậy, vị thuốc này trở thành lựa chọn hỗ trợ trong các vấn đề sau sinh, rối loạn kinh nguyệt và một số bệnh mạch máu.

Các bài thuốc ứng dụng

Lão xin gom một vài cách dùng phổ biến, dễ hiểu để bà con hình dung rõ hơn.

1. Điều kinh – giảm đau bụng kinh

Sắc ích mẫu 20–30g cùng ngải cứu và hương phụ. Bài này giúp làm ấm tử cung, hoạt huyết, giảm co thắt. Thích hợp cho người rối loạn kinh, kinh vón cục, đau bụng mỗi kỳ.

2. Sau sinh đau bụng, sản dịch ra ít

Dùng ích mẫu phối với trục thảo, ngải cứu. Đông y gọi đây là “thông sản lộ” – giúp tử cung co hồi, đẩy sản dịch, tránh bế tắc gây sốt hoặc đau kéo dài.

3. Phù nề, tiểu ít

Ích mẫu kết hợp mộc thông, rễ cỏ tranh giúp lợi thủy – tiêu phù. Vị thuốc làm khí hóa bàng quang mạnh hơn, nước thừa dễ thoát.

Lưu ý kiêng kỵ

Ích mẫu tính hoạt huyết mạnh, nên phụ nữ mang thai tuyệt đối không dùng vì dễ ảnh hưởng thai khí. Người thể hư huyết, đang chảy máu nhiều, hoặc quá gầy yếu cũng nên thận trọng. Không dùng kéo dài liều cao nếu không có chỉ định thầy thuốc.

Dưỡng sinh – Hỗ trợ kết hợp

Bà con dùng cây thuốc để điều kinh nên kết hợp thêm duy trì giấc ngủ đều, tránh lạnh vùng bụng dưới, ăn các món ấm như cháo gừng, canh gà thuốc bắc. Vận động nhẹ vùng eo – hông cũng giúp khí huyết lưu thông, hỗ trợ dược liệu phát huy hiệu quả.

Nếu bà con muốn dùng ích mẫu cho đúng người – đúng bệnh, có thể nhắn cho Lão qua Zalo 0972606773 để Lão xem mạch, xem cơ địa từng người rồi dặn cách dùng cho chuẩn.

Ích mẫu tuy mộc mạc nhưng là vị thuốc “giải nỗi buồn đàn bà” từ bao đời. Dùng đúng thì nhẹ thân – êm bụng, dùng sai thì lại thành phí công. Bà con có thắc mắc cứ nhẹ nhàng hỏi Lão, đừng ngại, để mỗi người một chút hiểu mà sống an hơn với cơ thể của mình.

Lão Tuấn – Tinh hoa y học dân tộc