Nhất mạch nhị biến

Lão thấy nhiều bà con mình vẫn hay thắc mắc: “Sao có lúc bắt một mạch lại ra đến hai ba bệnh? Rồi mạch động là sao? Mạch động thì có nguy hiểm không?” — nghe tưởng như mâu thuẫn, nhưng thực ra lại là cốt lõi tinh hoa trong phép biện chứng của Đông y.

Lão dặn rồi, không nên chỉ nhìn cái biểu hiện bên ngoài của mạch mà kết luận vội vàng. Mạch, vốn là biểu hiện của khí huyết, của sự điều hòa âm dương trong cơ thể. Một khi âm dương bất hòa thì mạch tất loạn — mà mạch đã loạn thì thân thể cũng chẳng yên.

Bà con tưởng tượng như dòng nước dưới lòng sông — khi nước yên, dòng trôi đều, đó là âm dương điều hòa, thân thể bình an. Nhưng nếu đáy sông có đá, hai dòng chảy xung đột, thì nước xô lệch, dậy sóng — ấy là khi mạch động. Mà mạch động, theo y lý, là do khí loạn. Khí loạn lâu ngày kéo theo huyết loạn. Vậy là một mạch nhưng hai chứng cùng phát — cả khí lẫn huyết đều sinh bệnh. Nên nói “một mạch mà sinh ra hai bệnh” là vậy.

Đừng nên hiểu theo kiểu tay tả là huyết, tay hữu là khí rồi tách biệt như hai thế giới. Trong Đông y, thân thể là một thể thống nhất. Khí huyết là hai mặt của một dòng chảy. Mạch tay tả có thể là biểu hiện ưu thế của huyết, nhưng nếu động, nó vẫn có thể chỉ ra cả khí cũng đang bất ổn. Lão từng gặp nhiều trường hợp, mạch bên tả sáp mà đoản, nhìn thì tưởng là hư, nhưng thực ra trong thân còn nhiệt độc tiềm ẩn, đàm khí ngưng trệ. Mạch không thể đọc đơn nhất — phải đọc trong mối liên hệ toàn thân, toàn bệnh, toàn chứng.

Lão nói rõ hơn cho bà con dễ hình dung: Mạch Hồng Đại — nếu có lực, thì chứng thực nhiệt; nhưng nếu vô lực thì lại là hư hàn, thậm chí là giả nhiệt. Còn mạch Vi Sáp lại thêm đoản mà vô lực, xét kỹ là hư, nhưng nếu trong thân có đàm khí, nhiệt độc tiềm phục, thì liệu có phải chỉ là hư chứng đơn thuần?

Đông y là vậy — không cứng nhắc, không giáo điều. Phép chẩn đoán không phải là xem mạch xong là kết luận, mà phải kết hợp tứ chẩn: Vọng – Văn – Vấn – Thiết. Có khi bệnh nặng mà mạch lại bình, cũng có lúc mạch động mà thân thể lại chưa có biểu hiện rõ rệt. Phải biết nhìn người, nhìn mạch, nhìn chứng, nhìn bệnh — cái nhìn của người thầy thuốc là cái nhìn toàn cục, không thiên lệch.

Lão hay nhắc học trò: “Chớ chấp mạch, cũng đừng bỏ mạch. Mạch là lời thì thầm của thân thể. Hiểu được mạch, là hiểu được nỗi lòng của ngũ tạng lục phủ.”

Bà con mình, nếu có dịp đi bắt mạch, cũng nên hiểu rằng: mạch không chỉ để “nghe tiếng bệnh”, mà còn để thấy được mối liên hệ giữa âm dương – khí huyết – tạng phủ. Có mạch khó, có mạch dễ. Có lúc mạch hiền như nước suối, có khi lại cuộn như gió bấc. Mỗi mạch là một câu chuyện, mỗi lần bắt mạch là một cuộc đối thoại giữa thầy thuốc và cơ thể người bệnh.

Vậy nên, Lão mong bà con đừng quá lo lắng khi nghe thấy “mạch động”, “một mạch hai bệnh”. Quan trọng là hiểu được nguyên do – ngọn nguồn – gốc rễ. Và để làm được điều đó, cần một người thầy thuốc đủ đức, đủ tâm, đủ kinh nghiệm để giải mã những thông điệp mà cơ thể đang phát ra qua từng nhịp mạch.

Lão Tuấn – Tinh hoa y học dân tộc

Nếu bà con thấy cơ thể có nhiều biểu hiện lạ mà mạch đi khác thường, hoặc đã từng đi khám mà chưa tìm được nguyên nhân rõ ràng, thì đừng ngần ngại. Lão vẫn đang thăm khám trực tiếp tại Trung tâm Thuốc Dân Tộc — nơi bà con có thể đến để Lão bắt mạch, vấn chẩn, xem lưỡi và nghe mạch nói chuyện. Nếu ở xa, bà con cũng có thể gửi hình ảnh lưỡi, kết quả xét nghiệm hoặc gọi điện để Lão tư vấn bước đầu.

Liên hệ qua Messenger Lão Tuấn hoặc Zalo 0972.606.773 để được hướng dẫn cụ thể, bà con nhé.