Bàn về khí huyết

Phế là cơ quan chủ khí, Thận là cơ quan chứa khí. Thế nên khí xuất phát từ Phế, lại thu nạp về Thận. Tâm chủ huyết, Can tàng huyết, cho nên huyết từ Tâm mà ra, cuối cùng lại được Can chứa đựng. Câu chuyện về khí và huyết, về sự vận hành tinh tế trong cơ thể, không chỉ là một sự thật khoa học, mà còn là những triết lý mà các bậc lương y xưa đã đúc kết qua bao thế hệ.

Trong cơ thể con người, khí như là dòng sông chảy mãi, không ngừng nghỉ. Từ khí tam tiêu, khí Vị, đến các loại khí như Tôn khí, Doanh khí, Vệ khí, mỗi loại khí đều có chức năng và vai trò riêng biệt, không thể tách rời. Chúng ta cần phải hiểu rõ sự khác biệt giữa các loại khí này để có thể điều trị đúng cách. Tôn khí, hay còn gọi là Mệnh môn hỏa, là nguyên khí, nguồn gốc của sự sống, còn Vệ khí là khí bảo vệ, vận hành mạnh mẽ bên ngoài cơ thể, bảo vệ chúng ta khỏi tác động xấu từ bên ngoài. Doanh khí thì lại vận hành trong kinh mạch, giúp duy trì sự sống của các cơ quan trong cơ thể. Chính vì vậy, mỗi khi khí trong cơ thể mất đi sự cân bằng, bệnh tật liền xuất hiện. Bởi vì, khí không chỉ là sự sống, mà còn là sự duy trì, bảo vệ sức khỏe của cơ thể.

Để hiểu được các loại khí, chúng ta cần nhớ rằng trong Đông y, khí và huyết luôn gắn bó chặt chẽ. Khí là lực dẫn dắt huyết đi, và huyết nuôi dưỡng cơ thể. Một trong những lý do khiến bệnh phát sinh là do khí bị tắc nghẽn, không thể lưu thông, khiến huyết không được nuôi dưỡng đầy đủ. Khi khí bị rối loạn, cơ thể sẽ không thể hoạt động bình thường. Huyết thiếu, khí thiếu, cơ thể sẽ không thể hoạt động bình thường, và bệnh tật sẽ tìm đến.

Về nguyên lý khí huyết trong cơ thể, Lão thường dặn bà con rằng, khi khí bị ứ đọng, huyết sẽ không lưu thông, các cơ quan trong cơ thể thiếu dưỡng chất, dẫn đến bệnh tật. Chẳng hạn, khi khí hư, cơ thể sẽ cảm thấy mệt mỏi, tay chân lạnh lẽo, đầu óc nặng nề. Khi khí bị tắc nghẽn, người bệnh có thể gặp phải tình trạng khí nghịch, trệ khí, hoặc thượng khí, nghĩa là khí không thể đi lên hoặc xuống đúng cách, dẫn đến các chứng bệnh như đau đầu, khó thở, tức ngực.

Khí hư, hỏa hư, huyết hư và thủy hư đều có những dấu hiệu và phương pháp điều trị riêng biệt. Lão Tuấn luôn nhấn mạnh rằng, khi khí hư, phải bổ sung khí cho cơ thể để cải thiện tình trạng sức khỏe. Bà con nên chú ý đến những triệu chứng như mệt mỏi, khó thở, ăn uống không ngon miệng, hoặc dễ bị lạnh, đó là những dấu hiệu rõ rệt của khí hư. Thực tế, khi khí hư, cơ thể thiếu năng lượng, khó có thể duy trì sự sống khỏe mạnh. Để bổ sung khí, ngoài việc dùng thuốc Đông y, bà con cần có chế độ ăn uống hợp lý, giữ cho cơ thể ấm áp, nghỉ ngơi đầy đủ, và tập luyện thể dục vừa phải.

Trong y học cổ truyền, Tỳ Vị đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra khí huyết. Nếu Tỳ Vị không khỏe, sẽ làm suy giảm khí huyết, và các tạng phủ khác cũng bị ảnh hưởng. Do đó, khi chữa bệnh, Lão Tuấn luôn chú trọng đến việc bổ Tỳ Vị. Chế độ ăn uống có ảnh hưởng lớn đến việc sinh khí huyết. Bà con cần lưu ý những thực phẩm giúp bổ sung khí, cải thiện sự vận hành của cơ thể như gạo nếp, các loại rau củ, và các món ăn giàu dưỡng chất.

Nhưng không phải ai cũng có thể tự điều trị bệnh bằng các phương pháp đơn giản. Nếu bà con có các triệu chứng nghiêm trọng, như đau ngực, khó thở, hoặc các bệnh lý mãn tính, hãy tìm đến những thầy thuốc có kinh nghiệm, như Lão Tuấn, để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Lão Tuấn luôn khuyên bà con rằng, để chữa bệnh, ngoài thuốc thang gia giảm, cần phải kết hợp với việc điều chỉnh lối sống và duy trì chế độ ăn uống hợp lý.

Lão Tuấn – Tinh hoa y học dân tộc