Hormon tác động lên tế bào đích như thế nào?

Bà con mình ơi, mỗi lần Lão ngồi dặn các học trò, hay giảng cho bệnh nhân hiểu về cơ chế tác động của các loại hormon trong cơ thể, Lão lại nhớ đến thời còn làm bác sĩ quân y – thuốc men thiếu thốn, có khi chỉ một cử động nhỏ của cơ thể cũng mang bao hàm cơ chế sinh lý phức tạp mà không phải ai cũng để ý. Vậy nên hôm nay, Lão muốn nói cho bà con rõ một chút về cái gọi là “Phức hợp hormon – receptor” và cách nó hoạt động bên trong tế bào – nghe thì tưởng như cao siêu, nhưng thật ra lại gần gũi vô cùng với đời sống của ta mỗi ngày.

Lão hiểu tiếng lòng của bà con mình, luôn mong mỏi có giải pháp toàn diện giúp phục hồi sức khỏe, cải thiện bền vững!

Vui lòng để lại thông tin, Lão liên hệ bà con hỏi thăm chi tiết:

Họ tên

Số điện thoại

Gửi tư vấn

Hormon gắn với receptor trên màng tế bào – Khi cánh cửa mở từ bên ngoài

Phần lớn các hormon có bản chất là protein, peptide hoặc dẫn xuất từ acid amin – Lão hay gọi là “mấy cậu nhanh nhẹn”, vì đặc tính của chúng là không chui lọt được vào bên trong tế bào, mà chỉ cần bám vào receptor trên màng là đủ khởi phát phản ứng bên trong. Cái hay ở đây là chúng không làm việc một mình, mà luôn cần tới “chất truyền tin thứ hai”.

1. cAMP – Người truyền tin bền bỉ

Khi hormon gặp receptor, nó sẽ kích hoạt enzym adenylcyclase – đây là “ông tổ trưởng” chuyên biến ATP thành AMP vòng (cAMP). AMP vòng sau đó giống như một người đưa thư, mang mệnh lệnh đi khắp nơi để kích hoạt hàng loạt enzym khác, trong đó có protein kinase – tác nhân tạo ra các biến đổi trong tế bào. Nhưng không phải đưa tin xong là xong, cAMP sau khi hoàn thành nhiệm vụ sẽ bị phân hủy bởi enzym phosphodiesterase thành dạng bất hoạt là 5′-AMP.

Những loại hormon hoạt động qua con đường này gồm: ACTH, TSH, LH, FSH. Lão vẫn nhớ hồi còn giảng dạy ở viện, mỗi khi nhắc đến nhóm này là phải vẽ sơ đồ tường tận, vì nếu không hiểu được vòng phản ứng dây chuyền thì rất dễ nhầm lẫn giữa bản chất của mỗi hormon.

2. Ion Ca²⁺ và Calmodulin – Bộ đôi điều phối cơ trơn

Hormon gắn receptor sẽ mở cánh cổng calcium, cho ion Ca²⁺ tràn vào tế bào. Ở đó, ion này bắt cặp với calmodulin – một loại protein có 4 vị trí gắn Ca²⁺. Khi có 3 hoặc 4 vị trí được lấp đầy, calmodulin sẽ “thức dậy”, kích hoạt enzym myosin kinase – enzym này lại điều khiển co cơ trơn bằng cách phosphoryl hóa các đầu myosin. Bà con nào từng nghe Lão nói về sự vận động của ruột non, tử cung hay thành mạch thì chính là cơ chế này đó.

3. Các mảnh phospholipid – Chuyện của màng tế bào

Không chỉ có cAMP hay ion Ca²⁺, một số hormon khác khi bắt cặp receptor sẽ kích hoạt enzym phospholipase C, cắt các phân tử phospholipid trên màng thành các “mảnh nhỏ” như DAG và IP3. Đây là những chất truyền tin mạnh mẽ, điều phối nhiều phản ứng sinh lý, từ tiết dịch cho đến co bóp cơ.

Hormon gắn với receptor trong tế bào – Khi tác động đi từ bên trong

Khác với nhóm trên, các hormon có bản chất là steroid hoặc dẫn xuất tyrosin như aldosteron, cortisol, estrogen, thường chui lọt vào tế bào rồi mới tìm tới receptor – thường nằm trong bào tương hoặc ngay trong nhân tế bào.

Khi gắn được receptor, phức hợp hormon-receptor sẽ vào thẳng nhân tế bào, gắn vào đoạn DNA đặc hiệu, kích hoạt sao chép gen để tạo mRNA. mRNA lại đi ra riboxom – “nhà máy” sản xuất protein – từ đó tạo ra các protein chuyên biệt phục vụ sinh lý cơ thể.

Lão hay kể lại với học trò một ví dụ điển hình: Aldosteron – loại hormon giúp tái hấp thu natri ở ống thận. Khi vào tế bào biểu mô ống thận, aldosteron kết hợp receptor, rồi vào nhân tế bào, thúc đẩy sản sinh các protein vận chuyển Na⁺, đồng thời tăng thải K⁺. Cơ chế này tưởng đơn giản, nhưng lại là trụ cột giúp điều hòa huyết áp, thể tích dịch, và cả nhịp tim nữa đó bà con ạ.

Nhìn vậy để thấy, cơ thể ta dù có hàng ngàn phản ứng mỗi giây, nhưng tất cả đều tuân thủ theo những nguyên tắc rất rõ ràng. Việc hiểu được những cơ chế như hormon – receptor không chỉ giúp bác sĩ trong chẩn đoán và điều trị, mà còn giúp bà con biết trân trọng cơ thể mình hơn – vì mỗi phản ứng nhỏ đều là một bản giao hưởng kỳ diệu của tạo hóa.

Lão khuyên bà con, nhất là ai đang gặp các vấn đề rối loạn nội tiết, rối loạn chuyển hóa, hãy chủ động lắng nghe cơ thể mình – từ nhịp tim, mồ hôi, giấc ngủ đến cả cảm xúc bất thường – đều có thể là dấu hiệu của những rối loạn trong hệ thống hormon-receptor.

Lão Tuấn – Tinh hoa y học dân tộc

Nếu thấy cơ thể mình có những thay đổi bất thường về giấc ngủ, chuyển hóa, thần kinh hay nội tiết, bà con đừng chần chừ. Hãy để Lão giúp bà con chẩn mạch, xem lưỡi, bắt bệnh qua kinh nghiệm mấy chục năm làm nghề.

Liên hệ với Lão qua: Zalo 0972.606.773 hoặc Messenger Lão Tuấn để được Lão tư vấn và hỗ trợ.