Kim Ngân

Ngày còn công tác ở viện, mỗi độ hè sang, Lão lại thấy những giàn hoa trắng li ti tỏa hương dìu dịu trước cổng nhà bệnh nhân. Bà con quê mình gọi đó là Kim ngân – thứ cây mảnh mai mà bền bỉ, càng nắng càng thơm. Nhìn vậy thôi chứ Kim ngân là một trong những vị thuốc gắn bó với Đông y từ lâu, nổi tiếng nhờ khả năng “giải độc – thanh nhiệt” rất đằm, rất an lành. Hôm nay, Lão kể bà con nghe đôi điều về vị thuốc này, để hiểu hơn vì sao Kim ngân lại được tin dùng đến thế.

Ảnh đại diện
Lão hiểu tiếng lòng của bà con mình, luôn mong mỏi có giải pháp toàn diện giúp phục hồi sức khỏe, cải thiện bền vững!

Vui lòng để lại thông tin, Lão liên hệ bà con hỏi thăm chi tiết:

Đặc điểm – Nguồn gốc dược liệu

Kim ngân còn mang tên Nhẫn đông, thuộc họ Kim ngân (Caprifoliaceae), là dây leo mềm, vươn dài, cành non màu xanh và chuyển nâu khi già.

Hoa Kim ngân lúc mới nở có màu trắng, sau ngả vàng, hương nhẹ, dễ nhận biết. Bộ phận dùng chủ yếu là hoa và thân cành.

Cây vốn ưa khí hậu ấm, mọc nhiều ở vùng trung du, ven đồi, bờ rào. Ở nước ta, Kim ngân được trồng hoặc mọc tự nhiên ở miền Bắc và một phần miền Trung.

Cây kim ngân còn được biết tới với tên gọi là nhẫn đông
Cây kim ngân còn được biết tới với tên gọi là nhẫn đông

Cách thu hoạch – sơ chế

Hoa thường được hái vào buổi sáng khi mới chớm nở, thời điểm dược lực mạnh nhất. Bà con không nên đợi hoa chuyển vàng mới hái vì dược tính giảm đi.

Sau khi thu hái, hoa được trải mỏng, sao nhẹ hoặc sấy khô để giữ màu sáng và hương thơm tự nhiên. Thân cành thì cắt khúc, phơi âm can.

Khi bảo quản, tránh để nơi ẩm vì hoa hút hơi nước rất nhanh, dễ đổi màu và giảm tác dụng.

Tính vị – Quy kinh – Công năng theo Đông y

Theo Đông y, Kim ngân có tính hàn, vị ngọt, quy vào kinh Phế – Tỳ – Vị. Chính vị ngọt mà mát giúp thanh nhiệt nhẹ nhàng, giống như gió mát lành sau cơn oi bức.

Công năng chính của Kim ngân gồm:

  • Thanh nhiệt, giải độc: dùng khi cơ thể “bốc hỏa”, nóng trong, phát ban, mụn nhọt. Lý luận Đông y xem Kim ngân như “dòng nước mát” rửa sạch phần nhiệt uất bên trong.
  • Tán phong nhiệt: hỗ trợ những cơn sốt do cảm, họng sưng đỏ, ho nóng. Vị thuốc giúp “đuổi hơi nóng”, làm nhẹ đầu, thông họng.
  • Tiêu viêm: nhờ tính hàn, Kim ngân làm dịu vùng viêm tấy, từ viêm lợi, viêm họng đến viêm da.

Nói gọn lại, Kim ngân đi vào những nơi nhiệt độc tích tụ, giúp cơ thể hồi lại sự điều hòa âm – dương vốn có.

Tác dụng theo Y học hiện đại

Y học hiện đại ghi nhận trong Kim ngân có flavonoid, saponin và các hoạt chất kháng viêm tự nhiên.

  • Có tác dụng ức chế vi khuẩn như tụ cầu vàng, liên cầu, phế cầu.
  • Giảm viêm, giảm phù nề nhờ cơ chế điều hòa phản ứng miễn dịch.
  • Hỗ trợ chống oxy hóa, bảo vệ tế bào.
  • Một số nghiên cứu cho thấy Kim ngân có khả năng giảm triệu chứng viêm đường hô hấp trên.

Các bài thuốc ứng dụng

Kim ngân kết hợp được với nhiều vị thuốc khác nhau để cho hiệu quả trị viêm, thanh nhiệt, làm dịu đường hô hấp. Bà con có thể tham khảo một số bài thuốc sau:

1. Hỗ trợ cảm sốt, viêm họng do phong nhiệt

Kim ngân hoa 12g – Cúc hoa 8g – Bạc hà 4g. Sắc uống ngày 1 thang. Bài thuốc giúp hạ sốt nhẹ, thông họng, dịu đầu.

2. Mụn nhọt, da viêm đỏ, nóng rát

Kim ngân 16g – Liên kiều 12g – Trúc diệp 8g. Sắc uống, đồng thời có thể nấu nước rửa vùng da viêm.

3. Viêm lợi, hơi thở nóng

Kim ngân hoa 10g – Cam thảo 4g – Bột phèn chua ít. Nấu loãng, ngậm súc miệng giúp giảm sưng nề.

4. Hỗ trợ viêm đường hô hấp trên

Kim ngân hoa 12g – Tang diệp 12g – Kinh giới 6g. Thích hợp khi ho nóng, đờm vàng, họng rát.

Các bài thuốc với kim ngân cần có sự tư vấn cụ thể từ thầy thuốc để đảm bảo hợp tạng
Các bài thuốc với kim ngân cần có sự tư vấn cụ thể từ thầy thuốc để đảm bảo hợp tạng

Lưu ý kiêng kỵ

  • Vì tính hàn, người tỳ vị yếu, dễ lạnh bụng, tiêu lỏng nên thận trọng khi dùng Kim ngân.
  • Phụ nữ mang thai cần hỏi thầy thuốc trước khi sử dụng.
  • Không dùng kéo dài liều cao, tránh làm cơ thể “mát quá hóa hư”. Dùng đúng lượng – đúng người – đúng thời điểm mới là tốt nhất.

Dưỡng sinh – Hỗ trợ kết hợp

Bà con có thể dùng trà Kim ngân loãng vào những ngày nóng, giúp mát bên trong mà vẫn êm bụng.

Kết hợp ăn uống thanh đạm: thêm rau xanh, giảm chiên rán, hạn chế rượu bia để giảm tình trạng nhiệt độc.

Có thể xông hoặc súc họng với nước Kim ngân khi thời tiết oi bức, hay dễ viêm họng.

Nếu bà con muốn dùng bài thuốc có Kim ngân theo đúng cơ địa, cứ nhắn Lão qua Zalo 0972606773, Lão xem mạch lý rồi dặn liều cho hợp người, cho an.

Kim ngân là vị thuốc hiền, nhưng để phát huy hết cái hay, cần hiểu cơ thể mình đang nóng ở đâu, uất chỗ nào. Mong bà con dùng thuốc có hiểu biết, để cây cỏ trở thành trợ thủ chứ không phải gánh nặng cho tỳ vị. Chúc bà con luôn mát lành từ trong ra ngoài.

Lão Tuấn – Tinh hoa y học dân tộc

Chia sẻ bài viết mạng xã hội:
BS CKII. TTUT Lê Hữu Tuấn
BS CKII. TTUT Lê Hữu Tuấn

Lão gửi gắm đôi điều:

Đông y trị bệnh là khai thông khí huyết, điều hòa âm dương, dưỡng tạng phủ cho vững – có gốc mạnh thì ngọn mới bền!