Những bài thuốc khai khiếu

Bà con mình chắc hẳn từng nghe đến những ca bệnh mà người bệnh bỗng dưng hôn mê, bất tỉnh – như trúng nắng, sốt cao co giật hay đột quỵ. Những lúc cấp bách như vậy, không ít người quýnh quáng không biết làm sao. Trong kho tàng Y học cổ truyền, có một nhóm bài thuốc đặc biệt mang tên “Khai khiếu” – chính là để dùng trong những tình huống ngặt nghèo như thế.

Khai khiếu, hiểu đơn giản là làm thông các khiếu đang bị bế tắc – đặc biệt là khiếu thần minh, tức là tâm trí. Người bị hôn mê, co giật, mê man không biết gì chính là do khiếu thần minh bị đóng. Vậy nên, Khai khiếu là nhóm bài thuốc giúp người bệnh tỉnh lại, hồi phục phần nào ý thức, đặc biệt dùng trong cấp cứu ban đầu.

Phân loại chứng bế trong Đông y

Trong y lý cổ truyền, chứng bế được chia làm hai thể chính, tùy thuộc vào căn nguyên và biểu hiện lâm sàng:

1. Nhiệt bế: Xảy ra do tà nhiệt cực thịnh, thường là các trường hợp sốt cao, nhiễm trùng nặng làm tà nhập tâm bào. Người bệnh thường nóng sốt, mặt đỏ, mê man, mạch hồng sác.
2. Hàn bế: Thường do đàm trọc, hàn tà ngăn trở khiếu thần minh. Biểu hiện là sắc mặt nhợt nhạt, thân lạnh, nói nhảm, mạch trầm trì. Gặp nhiều trong đột quỵ thể hàn hoặc bệnh nội khoa nặng.

Phân loại bài thuốc Khai khiếu

Dựa theo hai thể bệnh nêu trên, các bài thuốc Khai khiếu cũng được phân thành:

1. Lương khai: Dành cho thể nhiệt bế – có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, làm tỉnh lại khi hôn mê do nhiệt độc.
2. Ôn khai: Dành cho thể hàn bế – có tác dụng ôn trung tán hàn, hóa đàm, trục uế.

Lão thường dặn bà con: “Những bài thuốc Khai khiếu tuy công hiệu nhanh, nhưng tuyệt đối không nên dùng lâu ngày. Vì đa phần chúng đều dùng các vị thuốc cay thơm mạnh như xạ hương, trân châu, ngưu hoàng… dễ tổn nguyên khí nếu lạm dụng.”

Lưu ý trong sử dụng

• Thuốc khai khiếu phần lớn ở dạng hoàn tán, thường được dùng bằng cách thổi vào mũi hoặc uống với nước ấm – không sắc uống như thuốc thang thông thường.
• Chỉ nên dùng trong trường hợp cấp cứu tạm thời, sau đó phải được xử trí chuyên sâu phù hợp với căn nguyên bệnh.
• Tuyệt đối tránh dùng cho người đang hư nhược, phụ nữ mang thai hoặc trẻ nhỏ chưa rõ thể bệnh.

Một số bài thuốc khai khiếu tiêu biểu

• An cung ngưu hoàng hoàn: Chủ trị hôn mê do sốt cao, viêm não, tai biến thể nhiệt.
• Tử tuyết đơn: Tác dụng tương tự, thiên về thanh nhiệt tả hỏa, trấn kinh an thần.
• Chí bảo đơn, Tô hợp hương hoàn: Thường dùng trong thể hàn bế – giúp khai khiếu ôn dương.
• Thông quan tán: Giúp thông khiếu, trục uế, hóa đàm, thường dùng trong trúng phong hàn mê man.

Lão nói rõ hơn cho bà con dễ hình dung – Dù là Lương khai hay Ôn khai, đều phải căn cứ vào biểu hiện và mạch lý của người bệnh mà lựa chọn. Không thể lấy một bài rồi dùng bừa, bởi có khi hại nhiều hơn lợi.

Lão Tuấn – Tinh hoa y học dân tộc

Trong những tình huống khẩn cấp, hiểu được nguyên lý Đông y và ứng dụng đúng bài thuốc Khai khiếu có thể cứu sống một mạng người. Nhưng bà con cũng đừng chủ quan mà dùng tùy tiện. Nếu từng có người thân bị hôn mê đột ngột, sốt cao co giật, đột quỵ… hãy để Lão thăm khám cẩn thận để định rõ thể bệnh.

Bà con có thể gửi thông tin về tình trạng bệnh qua Zalo 0972.606.773 hoặc nhắn tin cho Lão qua Messenger Lão Tuấn, Lão sẽ xem mạch, phân thể và tư vấn tận tình.