Nhục quế

Bà con mình chắc không lạ gì với vị thuốc mang tên Nhục quế – cái tên nghe quen nhưng ít ai hiểu tường tận. Lão nhớ có lần, một cậu học trò trẻ hỏi: “Sao lại phân biệt Nhục quế, Quế chi, Quan quế… rồi lại còn Quế tâm?” – nghe tưởng rối, nhưng thực ra nó chính là tinh túy của Đông y, là cái nhìn sâu sắc về cách dùng thuốc theo thiên – địa – nhân mà cổ nhân để lại.

Nhục quế – phần dày gần gốc cây – chính là vị thuốc quý nhất trong họ Quế. Vị cay ngọt, tính đại nhiệt, là Dương dược điển hình. Nhục quế có khí thơm nồng hậu, vào hai kinh Can – Thận, có khả năng bổ hỏa mệnh môn, làm ấm nguyên dương đã lạnh lâu ngày, thông huyết mạch, trợ khí huyết vận hành khắp cơ thể. Lão thường nói, vị thuốc này như “bếp lửa” hồi sinh cho người đang kiệt sức vì hàn hư, đau bụng do lạnh, tê thấp lâu ngày, sinh lý suy giảm, lưng gối lạnh buốt…

Nếu bà con từng nghe tới bài Thập toàn đại bổ thang, hay Nhân sâm dưỡng vinh thang, chắc sẽ để ý có Nhục quế trong đó – không phải để bổ dương đơn thuần, mà để thúc đẩy thuốc bổ khác ngấm sâu hơn, làm mạnh phần dương khí, điều hòa khí huyết, giúp thân thể khôi phục.

Lão luôn dặn: người âm hư hỏa vượng, mặt đỏ, miệng khô, lưỡi đỏ, chảy mồ hôi trộm, hay cáu gắt – tuyệt đối không nên dùng Nhục quế. Bởi nó càng làm hỏa bốc lên, đốt hết phần âm vốn đang suy kiệt. Đặc biệt vào mùa hè, mùa xuân – khi khí dương ngoài trời đã vượng – thì càng phải cẩn trọng. Đông y có câu: “Dương thịnh tất thương âm”, nếu dùng sai thời, sai người thì quý đến mấy cũng hóa họa.

Khác với Nhục quế, Quế chi là phần cành mảnh nhỏ, vị cay, tính ôn nhưng nhẹ hơn, đi vào hai kinh Tỳ – Bàng quang. Nó chuyên dùng khi biểu tà chưa lui, cơ thể lạnh run, không có mồ hôi. Quế chi giúp phát tán phong hàn, điều hòa vinh vệ. Lão hay dùng vị này trong các bài thuốc trị cảm lạnh, đau đầu, chân tay lạnh buốt. Đặc biệt với những ai mồ hôi ra nhiều mà yếu sức – dùng Quế chi đúng cách sẽ giúp giữ vững phần biểu mà tà khí không xâm nhập được thêm.

Đừng tưởng vị này chỉ nhẹ nhàng, thực ra dùng đúng lúc, Quế chi như người dẫn lối, mở đường cho các vị thuốc khác hành khắp cơ thể. Nhưng cũng dễ phạm sai: bệnh hư hàn mà không có tà, lại dùng Quế chi thì chẳng khác gì “mở cửa cho trộm vào”.

Phần thân giữa của cây Quế, còn gọi là Quan quế, vị cay, tính ấm, đi vào Tâm – Tỳ, chuyên trị trung tiêu hàn lạnh, trướng bụng, tiêu hóa kém, ăn không ngon. Nó như người điều tiết bếp lò, giữ cho tỳ vị luôn ấm, giúp tiêu hóa, vận hóa tốt. Bà con ăn uống khó tiêu, hay lạnh bụng, đi ngoài phân lỏng – nếu do tỳ hư hàn – thì dùng Quan quế có thể giúp cải thiện rõ rệt.

Quế tâm – phần lõi đỏ tía trong thân cây, ngọt, ấm, nhẹ nhàng mà lại mạnh mẽ. Đông y xưa gọi đây là vị thuốc mỹ từ. Nó không chỉ hỗ trợ hành huyết, bổ tâm, ôn thận, mà còn chữa đau hậu sản, chân tay bủn rủn, người hay bị hoa mắt, chóng mặt do huyết hư. Lão từng dùng Quế tâm trong các bài thuốc dưỡng huyết, trấn tâm an thần – hiệu quả rất tốt nếu phối hợp khéo.

Bà con cần nhớ, Quế dù quý, nhưng không được dùng bừa bãi. Dùng với các vị như Nhân sâm, Mạch môn, Cam thảo thì điều hòa khí huyết rất tốt. Nhưng nếu kết hợp với Ô đầu, Phụ tử, Ba đậu… thì độc tính có thể tăng lên, nguy hại cho người thể hư. Trong y thư có nói: “Can mộc gặp Quế thì khô đi”, ý chỉ tính khắc chế – nên với người can khí thịnh, phải hết sức cẩn thận.

Lão dặn rồi: Mỗi vị thuốc là một con người. Phải hiểu tính, hiểu nết, biết lúc nào nên “vỗ về”, lúc nào nên “ra oai” thì mới phát huy hết công năng. Dùng sai người, sai lúc – thì quý đến mấy cũng thành phản chủ.

Lão Tuấn – Tinh hoa y học dân tộc

Nếu bà con đang gặp phải các chứng đau bụng, lạnh tay chân, sinh lý suy yếu, hay thấy người mỏi mệt do hàn khí trong cơ thể, đừng ngại kết nối để được Lão tư vấn kỹ hơn. Bà con có thể gọi qua số điện thoại 0972 606 773 hoặc nhắn tin trực tiếp qua Messenger Lão Tuấn để được Lão xem xét tình trạng cụ thể mà điều chỉnh cách dùng cho phù hợp.