Chè Vằng

Có những vị thuốc nghe tên đã thấy thân quen, như đã đi cùng bếp núc, mâm cơm, nếp sống của bà con mình từ thuở nào. Chè vằng là một vị như thế. Không ồn ào, không phô trương, nhưng lại âm thầm nâng đỡ sức khỏe, nhất là với những người hay nóng trong, ăn uống kém, phụ nữ sau sinh hay mệt mỏi, bí bách trong người.

Lão vẫn hay nói vui với bà con rằng, chè vằng giống như người hàng xóm tốt bụng, chẳng mấy khi lên tiếng, nhưng lúc mình cần thì luôn có mặt. Hiểu đúng về chè vằng, dùng đúng cách, đúng người, thì cái lợi nó thấm dần, bền bỉ, chứ không phải kiểu uống vào thấy ngay tức thì.

Ảnh đại diện
Lão hiểu tiếng lòng của bà con mình, luôn mong mỏi có giải pháp toàn diện giúp phục hồi sức khỏe, cải thiện bền vững!

Vui lòng để lại thông tin, Lão liên hệ bà con hỏi thăm chi tiết:

Đặc điểm – Nguồn gốc dược liệu

Nói đến chè vằng, trước hết bà con cần phân biệt cho rõ, vì trong dân gian có vài loại mang tên vằng. Chè vằng dùng làm thuốc chủ yếu là cây vằng sẻ, thuộc họ Nhài, thân leo hoặc bò, cành nhỏ, lá xanh sẫm, mặt lá nhẵn, khi vò nhẹ có mùi thơm rất riêng.

Cây thường mọc hoang hoặc được trồng ở các tỉnh miền Trung như Quảng Trị, Quảng Bình, Thừa Thiên Huế. Chè vằng ưa nắng, chịu hạn tốt, sống khỏe trên đất đồi gò, nên dược tính của nó mang cái chất bền bỉ, mộc mạc của miền gió Lào cát trắng.

Chè vằng thuộc họ Nhài
Chè vằng thuộc họ Nhài

Cách thu hoạch – sơ chế

Chè vằng có thể thu hái quanh năm, nhưng theo kinh nghiệm của Lão, thu vào mùa khô, khi cây đã đủ độ trưởng thành, thì dược tính ổn định hơn. Người ta thường cắt cả thân và lá, chọn phần bánh tẻ, không quá non, cũng không quá già.

Sau khi thu về, dược liệu được rửa sạch, chặt khúc vừa phải rồi phơi hoặc sấy khô nhẹ. Làm sao để chè khô mà vẫn giữ được màu xanh nâu tự nhiên, khi nấu nước lên có vị đắng dịu, hậu ngọt, đó mới là chè vằng đạt.

Tính vị – Quy kinh – Công năng theo Đông y

Theo Đông y, chè vằng có tính mát, vị đắng nhẹ, quy vào kinh Can và Vị. Vị đắng giúp thanh nhiệt, tả hỏa, còn tính mát thì làm dịu cái nóng âm ỉ bên trong cơ thể, nhất là những người hay bứt rứt, miệng đắng, người nặng nề.

Công năng chính của chè vằng là thanh nhiệt, giải độc, tiêu viêm, hỗ trợ tiêu hóa và điều hòa khí huyết. Đông y nhìn cơ thể như một dòng sông, khi nước đục, dòng chảy chậm thì sinh bệnh, chè vằng giúp làm trong dòng nước ấy, để khí huyết lưu thông dễ dàng hơn.

Tác dụng theo Y học hiện đại

Dưới góc nhìn y học hiện đại, trong chè vằng có chứa các hoạt chất như flavonoid, glycosid đắng và một số chất chống oxy hóa. Những chất này góp phần hỗ trợ kháng viêm, bảo vệ tế bào gan và cải thiện chức năng tiêu hóa.

Một số nghiên cứu cũng ghi nhận chè vằng giúp hỗ trợ điều hòa mỡ máu, hạn chế tích tụ mỡ thừa nếu dùng đều đặn, đúng liều. Nhìn theo cách này, ta thấy Đông y và Tây y gặp nhau ở chỗ cùng hướng tới việc làm mát, làm sạch và cân bằng lại cơ thể.

Các bài thuốc ứng dụng

Từ chè vằng, bà con mình có thể ứng dụng theo nhiều hướng khác nhau, tùy thể trạng và nhu cầu thực tế.

Hỗ trợ thanh nhiệt, giải độc cơ thể

Dùng chè vằng khô khoảng một nắm nhỏ, hãm hoặc nấu nước uống hàng ngày thay nước trà. Cách này phù hợp với người hay nóng trong, ăn đồ dầu mỡ nhiều, người làm việc căng thẳng, gan dễ bị quá tải.

Hỗ trợ phụ nữ sau sinh

Phụ nữ sau sinh hay bị ứ trệ khí huyết, ăn uống kém, sữa về không đều. Dùng chè vằng nấu nước uống giúp thanh nhiệt, thông sữa và hỗ trợ hồi phục cơ thể. Tuy nhiên, Lão luôn dặn phải dùng lượng vừa phải, không nên uống đặc hay uống thay toàn bộ nước lọc.

Hỗ trợ tiêu hóa, giảm đầy trướng

Với những người ăn uống không tiêu, bụng hay đầy, có thể uống nước chè vằng ấm sau bữa ăn khoảng nửa giờ. Vị đắng nhẹ kích thích tiêu hóa, giúp dạ dày làm việc trơn tru hơn.

Phụ nữ sau sinh thường dùng bài thuốc chè vằng để lợi sữa
Phụ nữ sau sinh thường dùng bài thuốc chè vằng để lợi sữa

Lưu ý kiêng kỵ

Chè vằng tuy lành, nhưng không phải ai dùng cũng hợp. Người có thể trạng hư hàn, hay lạnh bụng, đi ngoài phân lỏng thì không nên dùng thường xuyên. Phụ nữ đang mang thai cũng cần thận trọng, tốt nhất không tự ý dùng.

Lão cũng nhắc bà con rằng, chè vằng là vị thuốc hỗ trợ, không phải uống càng nhiều càng tốt. Dùng quá liều dễ làm người mệt, tụt huyết áp, ăn kém hơn.

Dưỡng sinh – Hỗ trợ kết hợp

Để chè vằng phát huy tốt, bà con nên kết hợp với sinh hoạt điều độ, ăn uống thanh đạm, hạn chế rượu bia và thức ăn nhiều dầu mỡ. Buổi sáng đi bộ nhẹ, hít thở sâu, cho khí huyết lưu thông, thì cái mát của chè vằng mới thấm được vào bên trong.

Nếu bà con muốn dùng chè vằng theo liệu trình phù hợp với thể trạng riêng của mình, Lão khuyên nên trao đổi trực tiếp để được dặn dò kỹ hơn. Bà con có thể liên hệ qua Zalo 0972606773, Lão sẽ xem xét cụ thể rồi mới hướng dẫn cách dùng cho an tâm.

Chè vằng là vị thuốc dân dã, nhưng cái hay của nó nằm ở chỗ dùng đúng thì lợi lâu dài, dùng sai thì chẳng được bao nhiêu. Lão mong bà con hiểu rõ, trân trọng từng vị thuốc quanh mình, để chăm sóc sức khỏe từ gốc, nhẹ nhàng mà bền bỉ.

Lão Tuấn – Tinh hoa y học dân tộc

Chia sẻ bài viết mạng xã hội:
BS CKII. TTUT Lê Hữu Tuấn
BS CKII. TTUT Lê Hữu Tuấn

Lão gửi gắm đôi điều:

Đông y trị bệnh là khai thông khí huyết, điều hòa âm dương, dưỡng tạng phủ cho vững – có gốc mạnh thì ngọn mới bền!