Diệp Hạ Châu

Ngày trước, mỗi lần ghé qua những bãi đất trống sau mưa, Lão lại thấy những cây nhỏ xíu, lá xanh mỏng mà rủ xuống mềm như giọt sương – dân gian gọi là Diệp hạ châu. Nhỏ bé vậy thôi mà bén duyên với nghề thuốc từ đời ông cha. Hễ nhắc tới gan mật yếu, nóng trong, vàng da… là bà con lại hỏi: “Lão ơi, dùng Diệp hạ châu có tốt không?” Thế là Lão lại thủng thẳng kể chuyện vị thuốc mộc mạc mà giàu công năng này.

Ảnh đại diện
Lão hiểu tiếng lòng của bà con mình, luôn mong mỏi có giải pháp toàn diện giúp phục hồi sức khỏe, cải thiện bền vững!

Vui lòng để lại thông tin, Lão liên hệ bà con hỏi thăm chi tiết:

Đặc điểm – Nguồn gốc dược liệu

Diệp hạ châu còn gọi là Chó đẻ răng cưa, thuộc họ Thầu dầu (Euphorbiaceae). Thân nhỏ, mọc đứng, lá mọc so le thành hai hàng như cánh chim, nhìn xa tưởng chừng như bụi cỏ bình thường.

Cây phân bố rộng ở nước ta, từ ven đường, bờ ruộng cho đến những bãi đất hoang, chỉ cần đất ẩm và có nắng là sống khỏe. Bộ phận dùng chủ yếu là toàn cây.

Cây thuốc diệp hạ châu thuộc họ thầu dầu
Cây thuốc diệp hạ châu thuộc họ thầu dầu

Cách thu hoạch – sơ chế

Thời điểm tốt nhất để thu hái là mùa hè – khi cây xanh tốt, dược lực dồi dào. Bà con nhổ cả cây, rửa sạch đất cát rồi đem phơi trong bóng râm để giữ màu xanh và mùi thơm tự nhiên.

Khi phơi cần trải mỏng, đảo đều để cây khô từ từ, không ẩm mốc. Lão vẫn dặn học trò: Diệp hạ châu mà phơi gấp dưới nắng to là dễ “cháy dược”, uống vào giảm tác dụng.

Tính vị – Quy kinh – Công năng theo Đông y

Theo y thư, Diệp hạ châu có vị đắng, tính mát, quy vào kinh Can – Thận. Vị đắng giúp thanh nhiệt, tính mát giúp trừ hỏa độc, đưa thấp nhiệt ra ngoài nhẹ nhàng như dòng suối rửa sạch đáy ao.

Công năng chính gồm:

  • Thanh can nhiệt: hỗ trợ gan đang “quá tải”, giảm cảm giác nóng bứt rứt.
  • Lợi mật, tiêu hoàng: thích hợp với vàng da, tiểu vàng do thấp nhiệt.
  • Lợi tiểu, bài độc: làm sạch đường niệu nhẹ nhàng.
  • Giải độc, tiêu viêm: hữu ích khi cơ thể tích tụ độc nhiệt lâu ngày.

Trong góc nhìn Đông y, Diệp hạ châu giống như người bạn giúp gan nghỉ ngơi, quét bớt nhiệt uất, để cơ thể điều hòa lại sự quân bình âm – dương.

Tác dụng theo Y học hiện đại

Nhiều nghiên cứu hiện đại cho thấy trong Diệp hạ châu có phyllanthin, hypophyllanthin và lignan – những chất có khả năng bảo vệ tế bào gan, hỗ trợ hạ men gan.

Cây còn được ghi nhận có tác dụng ức chế một số virus, hỗ trợ cải thiện chức năng gan ở người viêm gan B mạn tính. Ngoài ra, thuốc sắc từ vị này giúp lợi tiểu nhẹ, giảm viêm và chống oxy hóa.

Các bài thuốc ứng dụng

Diệp hạ châu có rất nhiều cách dùng khác nhau, nhưng phổ biến nhất vẫn là một số bài thuốc sau:

1. Hỗ trợ gan nóng, men gan cao

Diệp hạ châu 20g, Nhân trần 12g, Actiso 10g. Sắc uống ngày 1 thang. Công thức này giúp thanh nhiệt – lợi mật – giải độc.

2. Vàng da, nước tiểu vàng do thấp nhiệt

Diệp hạ châu 20g, Chi tử 8g, Hoàng bá 8g. Sắc 2 lần nước, hòa chung uống trong ngày.

3. Nóng trong, nổi mụn, đại tiện khô

Diệp hạ châu 15g, Kim ngân hoa 12g, Cam thảo 6g. Hãm như trà, dùng liên tục 5–7 ngày giúp mát gan, giảm độc nhiệt.

4. Tiểu buốt – tiểu rắt nhẹ

Diệp hạ châu 20g, Râu ngô 12g, Mã đề 12g. Tác dụng lợi tiểu – thanh nhiệt, dùng khi có biểu hiện nhẹ.

Lưu ý: Các bài thuốc trên mang tính tham khảo. Bà con cần phối hợp theo cơ địa và tình trạng gan – mật cụ thể.

Diệp hạ châu có thể kết hợp với nhiều vị thuốc khác nhau
Diệp hạ châu có thể kết hợp với nhiều vị thuốc khác nhau

Lưu ý kiêng kỵ

Vì tính mát, Diệp hạ châu không thích hợp cho người tỳ vị hư hàn – hay lạnh bụng, tiêu chảy, ăn uống khó tiêu. Phụ nữ mang thai hoặc người đang dùng thuốc Tây điều trị gan cần hỏi thầy thuốc trước khi dùng. Dùng kéo dài liều cao có thể làm hạ huyết áp nhẹ.

Dưỡng sinh – Hỗ trợ kết hợp

Bà con có thể duy trì ăn uống thanh đạm, tăng rau xanh, hạn chế rượu bia để giảm gánh nặng cho gan. Lão thường khuyên tập hít thở sâu buổi sáng, xoa bụng theo chiều kim đồng hồ để khí huyết lưu thông.

Trường hợp gan yếu lâu ngày, bà con nên được thầy thuốc bắt mạch, xem lưỡi để chọn bài thuốc phù hợp, bởi mỗi người một thể trạng – không ai giống ai.

Nếu bà con muốn dùng Diệp hạ châu đúng cách, đúng liều – tránh “dùng lành mà thành dở”, cứ nhắn cho Lão qua Zalo 0972606773, Lão sẽ xem cơ địa và gợi ý bài thuốc phù hợp cho từng người.

Lão Tuấn – Tinh hoa y học dân tộc

Chia sẻ bài viết mạng xã hội:
BS CKII. TTUT Lê Hữu Tuấn
BS CKII. TTUT Lê Hữu Tuấn

Lão gửi gắm đôi điều:

Đông y trị bệnh là khai thông khí huyết, điều hòa âm dương, dưỡng tạng phủ cho vững – có gốc mạnh thì ngọn mới bền!