Hư thực

Bà con thân mến, hôm nay Lão muốn chia sẻ với bà con một trong những vấn đề quan trọng trong y học cổ truyền, đó là cách phân biệt hai chứng “Hư” và “Thực” qua các triệu chứng và mạch tượng. Đây là một trong những phương pháp chẩn đoán cơ bản mà Lão luôn dạy cho học trò của mình, không chỉ để nhận diện bệnh mà còn giúp xác định phương pháp điều trị đúng đắn.

Trong Đông y, sự phân biệt giữa “Hư” và “Thực” rất quan trọng, nó quyết định đến cách chữa trị. Mạch là một trong những yếu tố giúp chúng ta phân biệt rõ hai chứng này. Nếu mạch có lực và có thần, đó là Thực chứng, tức là tà khí đang xâm nhập mạnh mẽ vào cơ thể, cần phải tả tà, khu phong, điều trị nhanh chóng. Tuy nhiên, nếu mạch chỉ có vẻ có lực mà không đủ mạnh mẽ, đó có thể là giả Thực chứng, điều này cần phải xem xét cẩn thận hơn.

“Cốt yếu của Hư Thực, không tránh khỏi xem mạch ở tay. Nếu mạch đúng là có lực, đúng là có thần, mới đúng là Thực chứng. Nếu mạch giống như có lực, giống như có thần đó là giả Thực chứng.”

– Minh, Trương Cảnh Nhạc.

Điều này không chỉ là lý thuyết mà là kinh nghiệm thực tế mà Lão đúc kết qua bao năm tháng hành nghề. Khi gặp những ca bệnh khó, những người có triệu chứng mơ hồ, Lão luôn nhớ đến những nguyên lý này để quyết định phương pháp điều trị đúng đắn. Bệnh tật có thể đến một cách nhanh chóng, nhưng để chữa trị hiệu quả, chúng ta phải hiểu được căn nguyên, phân biệt rõ giữa Hư và Thực.

Bà con có thể thấy, nếu bệnh tật phát sinh nhanh, đột ngột, chưa đủ thời gian để khí huyết suy yếu thì phần lớn sẽ là Thực chứng. Còn những bệnh đã kéo dài, chính khí suy yếu, thì lại thường là Hư chứng. Lão thường nói với bà con: “Bệnh đột ngột thường do Thực, bệnh lâu dài thì phần lớn thuộc Hư” – nhưng cũng đừng vội tin vào đó, bởi có khi trường hợp đặc biệt, những chứng Hư cũng có thể phát sinh nhanh chóng, và những bệnh Thực cũng có thể kéo dài lâu, điều này đòi hỏi chúng ta phải tinh tế trong từng bước chẩn đoán.

“Bệnh đột ngột không do Hư. Bệnh lâu ngày không do Thực.”

– Thanh, Du Căn Sơ.

Vậy, khi bà con gặp các triệu chứng như đau nhức không rõ nguyên nhân, cơ thể gầy yếu mà không rõ lý do, hay những biểu hiện mệt mỏi kéo dài mà không khỏi, thì nên nghĩ ngay đến việc phân biệt “Hư” hay “Thực”. Đôi khi, những triệu chứng bên ngoài chỉ là biểu hiện của tình trạng bệnh lý bên trong, như đau nhưng không có trướng, hay thích lạnh nhưng lại có biểu hiện nhiệt trong người, đây chính là lúc cần phải tìm hiểu kỹ càng. Đặc biệt, Lão luôn nhắc nhở: nếu không phân biệt rõ ràng, tình trạng bệnh sẽ càng thêm trầm trọng.

“Trong Hư kiêm Thực, dẫu toàn thân đều có hiện tượng Hư, chỉ một vài chỗ thấy Thực chứng, thì cái Thực chứng ấy lại là rất khẩn thiết. Trong Thực kiêm Hư, dẫu toàn thân đều có hiện tượng Thực, chỉ một vài chỗ thấy Hư chứng, thì cái Hư chứng ấy lại là rất khẩn thiết.”

– Thanh, Du Cán Sơ.

Vì vậy, khi đối diện với bệnh nhân, Lão không chỉ nhìn vào một triệu chứng duy nhất mà phải xem xét tổng thể. Đôi khi, một triệu chứng nhỏ ở một bộ phận cơ thể có thể là dấu hiệu của một vấn đề nghiêm trọng hơn. Lão luôn khuyên bà con nên theo dõi kỹ lưỡng sức khỏe của mình, đặc biệt là những dấu hiệu bất thường, để có thể tìm ra phương pháp chữa trị kịp thời và hiệu quả.

Lão Tuấn – Tinh hoa y học dân tộc