Bác sĩ Lê Hữu Tuấn
Bác sĩ Lê Hữu Tuấn
Quản trị viên Lão Tuấn - Tinh hoa y học dân tộc 11/12/2025 lúc 18:33
Tưởng mạch hoãn là hàn, ai ngờ lại là tỳ nhiệt! Miệng hôi, mửa liên tục, mệt mỏi kéo dài... đều có thể bắt nguồn từ tỳ vị rối loạn. Lão nói rõ hơn bên dưới 👇

Mạch Tỳ xuất hiện ở ba bộ

Lão thấy nhiều bà con hay than mệt mỏi, ăn không vào, bụng cứ đầy đầy, miệng thì khô, mồm lại có mùi, thậm chí có người nôn mửa mà chẳng rõ lý do. Đến khi bắt mạch, thấy mạch hoãn ở cả ba bộ, có người lại nhầm tưởng là hàn, rồi dùng nhầm thuốc, bệnh chẳng thuyên giảm mà còn nặng thêm. Lão nói rõ hơn cho bà con dễ hình dung, đây là biểu hiện không hề đơn giản đâu, mà là dấu hiệu tỳ có nhiệt, vị khí nghịch lên, sinh đủ thứ chuyện trong người.

Ảnh đại diện
Lão hiểu tiếng lòng của bà con mình, luôn mong mỏi có giải pháp toàn diện giúp phục hồi sức khỏe, cải thiện bền vững!

Vui lòng để lại thông tin, Lão liên hệ bà con hỏi thăm chi tiết:

Mạch tỳ – tưởng đơn giản mà không hề giản đơn

Trong Đông y, mạch hoãn vốn là âm, thường gắn với chứng hàn. Nhưng khi mạch ba bộ đều hoãn mà người bệnh miệng hôi, hay nôn, người mệt mỏi, đó là dấu hiệu tỳ thổ bị hỏa nung đốt từ bên trong. Thổ khắc thủy, thủy suy thì hỏa vượng, sinh ra nhiệt. Tỳ có nhiệt, khiến miệng bốc mùi, vị khí nghịch lên gây mửa. Đó là lý do khi gặp mạch này, cần gia Thục địa, Hoàng cầm vào bài Tứ quân tử thang hoặc chuyển sang Sâm phụ thang nếu tỳ quá yếu.

  • Mạch tỳ thực mà phù: là dấu hiệu trong thổ có hỏa, thân thể tuy ăn nhiều nhưng gầy mòn, miệng khô, uống nước nhiều mà vẫn khát. Tỳ vị hư, không sinh được tân dịch, ăn vào không nuôi được nhục thân. Trường hợp này nên dùng Bổ trung ích khí thang gia Hoàng cầm, Cát căn để vừa dưỡng khí vừa thanh nhiệt.
  • Mạch hoạt: là tỳ có nhiệt, thường thấy hơi thở to. Vị nhiệt bốc lên, làm rối loạn chức năng vận hóa, bài tiết. Dùng Thanh tỳ ẩm là hợp.
  • Mạch sắc hiện ở tỳ: là phế khắc tỳ, tạng con khắc lại tạng mẹ, nên ăn không hấp thụ được, người cứ hao gầy. Dùng Bồi thổ cố trung thang gia Mạch môn để bổ tỳ, liễm phế.
  • Mạch hơi phù: là khách nhiệt từ bên ngoài xâm nhập, không phải bệnh gốc. Có thể gia Sài hồ vào bài Tứ quân tử thang để tán biểu, điều khí.

Không phải cứ thấy mạch lạ là dùng bài thuốc mạnh. Cần hiểu rõ tạng nào đang yếu, tà ở đâu mà cân nhắc gia giảm. Có người tỳ yếu lại gặp can khí thịnh, mạch huyền nổi ở bộ quan – ấy là mộc khắc thổ, gây đầy trướng, biếng ăn. Có thể gia Bạch thược, Thanh bì vào Tứ quân tử thang để điều khí, hòa tạng.

Đau ở tỳ, sưng chân răng, buồn nôn – đều có gốc từ tỳ vị

Nếu thấy sưng chân răng, chảy máu, người nóng lạnh thất thường, mỏi mệt… đừng chỉ nghĩ tới viêm lợi hay cảm cúm thông thường. Rất có thể đó là tỳ vị nhiệt thịnh, nhiệt thừa ra da thịt. Kinh mạch của vị đi qua răng, khi có nhiệt thì huyết chạy loạn, chân răng sưng đỏ, chảy máu.

Với người có mạch tỳ khẩn, tức đau vùng tỳ, co quắp, buồn nôn mà không nôn được, thì là mộc khắc thổ – can khí lấn tỳ. Trường hợp này, nên gia Đương quy, Bạch thược, Câu đằng, Mộc qua, Ngưu tất vào thang Bồi thổ cố trung. Mỗi vị đều có công dụng riêng, không thể thiếu sót.

Có người mạch tỳ lại thấy đại thực – tưởng đau dạ dày nhưng hóa ra là tâm đau vì hỏa khí từ tỳ bốc lên. Trường hợp đó, dùng Thanh tỳ ẩm gia Liên nhục để tả hỏa, cứu tâm.

Trúng phong ở tỳ – biểu hiện lạ mà dễ nhầm

Mạch tỳ tràn qua bộ quan – dân gian hay gọi là “dật quan” – kèm theo chảy nước dãi, miệng ứa ướt là dấu hiệu tỳ bị trúng phong. Đông y gọi là “cơ cô” – vì tỳ vốn thuộc nhóm cô tạng, khi bị phong nhập thì không tự giữ được dịch, dẫn tới nước miếng chảy ra không kiểm soát. Trường hợp này, dùng Tiêu dao tán bội Bạc hà, kèm vài lát gừng tươi sẽ giúp sơ can kiện tỳ, khu phong trấn khí.

Chỉ riêng mạch của tỳ thôi mà đã lắm chuyện như thế. Nhiều người, chỉ vì đọc mạch sai mà bệnh tình đi sai hướng. Tỳ là gốc của hậu thiên, tạng sinh dưỡng nuôi cả cơ thể, phải chăm nó như chăm cái bếp giữa nhà. Mạch rối, là bếp không yên, thì cơ thể chẳng thể mạnh lành được.

Lão Tuấn – Tinh hoa y học dân tộc

Nếu bà con thấy mình hay mệt, ăn nhiều mà không hấp thụ, hoặc có các biểu hiện miệng khô, chướng bụng, buồn nôn, đừng chủ quan. Lão khuyên nên đi bắt mạch cho cẩn thận. Với các ca như vậy, bà con có thể ghé Trung tâm Thuốc Dân Tộc để được Lão thăm khám, hoặc liên hệ qua Zalo 0972.606.773 hay Messenger Lão Tuấn để Lão hỗ trợ từ xa. Cứ gửi hình ảnh lưỡi, kết quả xét nghiệm, hay mô tả chi tiết triệu chứng – Lão xem rồi sẽ hướng dẫn tận tình.

Chia sẻ bài viết mạng xã hội:
BS CKII. TTUT Lê Hữu Tuấn
BS CKII. TTUT Lê Hữu Tuấn

Lão gửi gắm đôi điều:

Đông y trị bệnh là khai thông khí huyết, điều hòa âm dương, dưỡng tạng phủ cho vững – có gốc mạnh thì ngọn mới bền!