Rau Má

Lão nhớ hồi còn bé, đi ngang những ao vườn ở quê, thấy từng đám rau má mỏng manh mà sống khỏe đến lạ. Cây nhỏ thế thôi mà sức sống bền bỉ, như người dân quê mình chịu thương chịu khó, nắng mưa gì cũng vượt qua. Hôm nay Lão kể bà con nghe về vị thuốc Rau má – thứ lá tưởng bình dị mà lại là “món quà” lớn của trời đất dành cho sức khỏe con người. Nghe thì quen thuộc lắm, nhưng để hiểu sâu dược tính của nó theo Đông y – Tây y và cách ứng dụng sao cho đúng, lại là câu chuyện dài đáng để bà con nghiền ngẫm.

Lão hiểu tiếng lòng của bà con mình, luôn mong mỏi có giải pháp toàn diện giúp phục hồi sức khỏe, cải thiện bền vững!

Vui lòng để lại thông tin, Lão liên hệ bà con hỏi thăm chi tiết:

Họ tên

Số điện thoại

Gửi tư vấn

Đặc điểm – Nguồn gốc dược liệu

Rau má còn được gọi là liên tiền thảo, thuộc họ Hoa tán. Thân bò sát đất, lá tròn như đồng xu, gân nổi rõ, sắc xanh mát mắt. Bà con vùng quê hay gặp mọc ở bãi cỏ, ruộng ẩm, bờ kênh, nơi đất mát và nhiều nước. Bộ phận dùng làm thuốc chủ yếu là toàn cây, lấy cả thân lẫn lá.

Rau má sinh trưởng tốt ở nơi có khí hậu ấm, ẩm; đất càng mịn và giàu dinh dưỡng thì lá càng dày, vị càng mát. Ở nước ta, hầu hết các tỉnh đều có, từ miền xuôi đến miền ngược, bởi cây này hiền lành và chịu đất tốt.

Cách thu hoạch – sơ chế

Thường thu hoạch vào mùa xuân – hè, lúc cây xanh tươi và dược tính mạnh. Bà con nhổ cả cụm, rửa sạch đất cát rồi cắt bỏ rễ già. Muốn phơi khô thì nên trải mỏng dưới bóng râm để Rau má giữ được màu và tính mát; còn nếu dùng tươi thì rửa nhiều lần tránh sạn.

Khi sơ chế, Lão dặn bà con nhớ nhẹ tay vì Rau má mềm, dễ dập. Lá dập dễ bị úa, giảm dược tính thanh nhiệt vốn là điểm mạnh của vị này.

Tính vị – Quy kinh – Công năng theo Đông y

Rau má có tính hàn, vị ngọt hơi đắng, đi vào hai kinh Can và Tỳ. Theo lý luận Đông y, vị thuốc này có công năng thanh nhiệt – giải độc – lợi thấp – tiêu thũng. Nghe thì đơn giản nhưng Lão diễn giải cho dễ hiểu thế này: tính mát của Rau má giống như gáo nước đổ vào chỗ “hỏa bốc” trong người; còn vị ngọt giúp dưỡng hòa, đưa khí huyết đi cho trôi chảy.

Khi độc tố, nhiệt tà hay thấp nhiệt tích lại trong cơ thể, người ta dễ bị nổi mẩn, nóng trong, tiểu buốt, người nặng nề. Rau má giúp “rút bớt hơi nóng”, lại hỗ trợ làm sạch huyết lạc, từ đó da dẻ mát mịn hơn, người nhẹ nhõm hơn.

Tác dụng theo Y học hiện đại

Nghiên cứu hiện đại cho thấy Rau má chứa nhiều hoạt chất có lợi như asiaticoside, madecassoside – những chất giúp tái tạo mô, làm lành vết thương và giảm viêm. Ngoài ra còn có flavonoid chống oxy hóa, giúp bảo vệ thành mạch.

Tác dụng nổi bật của Rau má theo Tây y gồm: hỗ trợ làm lành da, giảm viêm; hạ nhiệt; lợi tiểu nhẹ; tăng tuần hoàn ngoại biên. Những điều này trùng khá nhiều với công năng Đông y, nên việc ứng dụng trong đời sống càng hợp lý.

Các bài thuốc ứng dụng

1. Hỗ trợ thanh nhiệt – giải độc

Người bị nóng trong, miệng khô, nổi mụn đỏ, tiểu vàng… thường liên quan đến nhiệt tích ở Tỳ – Vị. Rau má tính mát nên giúp điều hòa phần nhiệt này.

Bài thuốc số 1: Rau má, kim ngân hoa, sinh địa, mỗi vị một phần. Sắc uống ngày 1 thang. Công năng: thanh nhiệt giải độc toàn thân, làm dịu da.
Bài thuốc số 2: Rau má, cam thảo nam, cỏ nhọ nồi. Sắc uống. Hỗ trợ mát gan, lợi tiểu, phù hợp người hay bốc hỏa mùa nóng.

2. Hỗ trợ viêm da – mẩn ngứa

Trong Đông y, mẩn ngứa thường do phong – nhiệt – thấp tích lại dưới da. Rau má giúp thanh nhiệt và làm dịu bì phu.

Bài thuốc số 1: Rau má tươi giã vắt lấy nước, kết hợp uống với thang gồm kinh giới, kim ngân. Công năng: giải độc, tán phong nhiệt, làm dịu ngứa.
Bài thuốc số 2: Rau má, thổ phục linh, bồ công anh. Sắc uống hằng ngày hỗ trợ tình trạng mẩn ngứa kéo dài, nóng trong.

3. Hỗ trợ tiểu buốt – tiểu nóng

Thấp nhiệt dồn xuống hạ tiêu làm bàng quang nóng, gây tiểu rát, tiểu đỏ. Rau má giúp lợi thấp – thanh nhiệt nên rất thích hợp.

Bài thuốc số 1: Rau má, rễ cỏ tranh, mã đề. Sắc uống giúp thông tiểu, làm mát đường niệu.
Bài thuốc số 2: Rau má tươi giã uống cùng nước dừa tươi (tỷ lệ vừa phải). Hỗ trợ thanh nhiệt sâu và bù dịch, phù hợp ngày nắng nóng.

4. Hỗ trợ vết thương chậm lành

Tây y đã chứng minh hoạt chất trong Rau má giúp tăng sinh mô liên kết, giảm viêm. Đông y thì xem đây là vị thuốc “thanh mà không tán”, vừa mát vừa sinh cơ.

Bài thuốc số 1: Rau má khô, xuyên khung, cam thảo. Sắc rửa vết thương giúp sạch khuẩn – kích thích liền da.
Bài thuốc số 2: Rau má tươi đắp ngoài da (đã rửa sạch, giã nát) nhưng phải đảm bảo vệ sinh, chỉ dùng tạm thời.

Lưu ý kiêng kỵ

Rau má tính hàn, người Tỳ Vị yếu, hay lạnh bụng, tiêu chảy nên hạn chế dùng nhiều. Phụ nữ mang thai không nên dùng liều cao hoặc uống kéo dài. Người đang dùng thuốc chống đông máu cũng nên hỏi ý kiến thầy thuốc vì Rau má có thể ảnh hưởng đến thành mạch.

Lão cũng nhắc bà con: Rau má tươi nếu không rửa kỹ dễ nhiễm khuẩn gây đau bụng. Dùng vừa phải, đừng vì thấy mát mà uống cả lít mỗi ngày.

Dưỡng sinh – Hỗ trợ kết hợp

Khi dùng Rau má, bà con nên ăn uống thanh đạm hơn, hạn chế đồ cay nóng để công năng thanh nhiệt phát huy hiệu quả. Có thể kết hợp trà gừng loãng buổi sáng để giữ ấm tỳ vị, tránh bị lạnh bụng do Rau má tính hàn.

Vào những ngày oi nóng, một ly nước Rau má pha loãng, thêm tí muối hạt giúp giải nhiệt nhẹ. Kết hợp vận động chậm như đi bộ, thở bụng sâu giúp khí huyết lưu thông, hỗ trợ giải độc tự nhiên.

Lão kể vậy để bà con hiểu: Rau má tuy quen thuộc nhưng dùng đúng thì như người bạn mát lành nâng đỡ cơ thể, còn dùng sai thì dễ rối tỳ vị. Ai muốn dùng cho đúng cơ địa, Lão khuyên cứ nhắn qua Zalo 0972606773 để Lão xem mạch lý, tạng khí rồi dặn liều phù hợp.

Lão Tuấn – Tinh hoa y học dân tộc