Gió – Hàn – Thấp: Bộ Tam Hại Khiến Khớp Gối Rệu Rã Nếu Không Lo Sớm

Hôm nay, Lão lại có dịp ngồi kể chuyện khớp gối – cái khớp tưởng chừng nhỏ nhặt mà hóa ra rất dễ sinh chuyện, nhất là khi bị Gió, Hàn, Thấp xâm nhập. 

Theo lý luận Y học cổ truyền (YHCT), khớp gối thuộc phần chi dưới, có mối liên hệ mật thiết với tạng Thận – nơi chủ về cốt tủy và điều khiển xương khớp. Một khi khí huyết bế tắc, kinh lạc không thông, thì ba loại tà khí ấy sẽ tha hồ quấy nhiễu, khiến khớp đau nhức, yếu mỏi, thậm chí teo cơ, vận động khó khăn. 

Có người nghĩ đau khớp là chuyện phải chịu đựng theo tuổi tác, nhưng Lão khẳng định: nhiều nguyên nhân hoàn toàn có thể phòng tránh từ sớm nếu biết cách.

1. Gió – “Tà khí chủ phong, hay vào trước”

Trong YHCT, Gió là loại tà khí đầu bảng, di chuyển nhanh, thường phối hợp với Hàn, Thấp mà gây bệnh. Gió vào khớp khiến khí huyết rối loạn, “bế tắc kinh lạc”, dẫn tới đau nhức, di chuyển thất thường.

Dấu hiệu đặc trưng:

• Đau tăng khi thay đổi thời tiết, nhất là trước mưa giông.
• Cảm giác đau lan rộng, di chuyển từ gối sang đùi hoặc cẳng chân.
• Đêm nằm nghe gió thổi mà chân đau nhức không yên.

2. Hàn – “Lạnh thấu xương, bế tắc kinh lạc”

Hàn là lạnh, là co rút. Tà Hàn vào cơ thể làm tắc vận hành khí huyết, gây co cứng, đặc biệt ở các khớp. Khi trời lạnh, hoặc gặp nước mưa, gió lạnh – khớp gối càng dễ bị ảnh hưởng.

Biểu hiện thường gặp:

• Cứng khớp buổi sáng, duỗi gối khó.
• Đau tăng khi gặp lạnh, nhất là về đêm.
• Có khi lạnh đến mức “cảm giác tê như kim châm”.

3. Thấp – “Tà khí nặng nề, gây trệ khí huyết”

Thấp chủ về nặng nề, đờ đẫn. Gặp người tỳ hư, sống nơi ẩm thấp, ăn uống không điều độ thì Thấp dễ xâm nhập, tích tụ trong khớp gối lâu ngày gây phù, đau âm ỉ, vận động khó.

Triệu chứng thường thấy:

• Khớp nặng, khó co duỗi, đau âm ỉ kéo dài.
• Phù nhẹ quanh khớp, nhất là buổi chiều.
• Trời nồm ẩm là đau như dần, đi lại khó khăn.

4. Hậu quả nếu chủ quan

Bà con chớ coi thường. Khi Gió – Hàn – Thấp kết hợp mà không chữa trị sớm, lâu ngày sẽ gây:

• Thoái hóa khớp: Sụn mòn, khớp lạo xạo, khó đi lại.
• Thận hư: Do liên hệ giữa khớp và thận – khiến đau lưng, tiểu đêm, mệt mỏi, chân lạnh.
• Suy khí huyết: Người mỏi mệt, sắc mặt kém, da khô, lưỡi nhạt.
• Teo cơ, cứng khớp: Giảm khả năng sinh hoạt, đi lại, phụ thuộc con cháu.

5. Phòng bệnh hơn chữa bệnh – Áp dụng ngay 4 nguyên tắc của YHCT

Ôn ấm – Khắc tinh của Gió – Hàn – Thấp

• Mặc ấm, mang gen gối, đi tất giữ nhiệt.
• Dùng thảo dược như ngải cứu, gừng, quế chi để chườm ấm quanh khớp.
• Tắm nước ấm, tránh nước lạnh về chiều tối.

Dưỡng tỳ bổ thận – Nuôi dưỡng khí huyết

• Ăn đậu đen, hạt sen, cá hồi, gà ác, xương hầm, rau xanh..
• Tránh đồ sống, lạnh, đồ ngọt béo – dễ sinh Thấp.
• Uống nước ấm, tránh dùng nhiều đá lạnh.

Vận động đều – Thông kinh hoạt lạc

• Tập nhẹ: đi bộ, đạp xe, bơi chậm.
• Mỗi ngày 10 phút xoa bóp quanh khớp gối – đơn giản mà hiệu quả.

Điều chỉnh môi trường sống – Tránh thấp nhiệt tích tụ

• Giữ nhà khô thoáng, tránh ẩm mốc.
• Không ngồi xổm lâu, tránh đứng lâu một chỗ.
• Ngủ sớm, nghỉ đủ – hỗ trợ Thận phục hồi.

Gió – Hàn – Thấp không chừa ai, nhất là bà con lớn tuổi, tỳ vị yếu, thận hư. Lão mong bà con cảnh tỉnh, đừng để đến lúc chân yếu gối mềm, đi đứng không nổi mới lo. Hiểu đúng bệnh, phòng từ sớm là phương án chăm sóc sức khỏe tối ưu nhất.

Lão Tuấn – Trung tâm Thuốc Dân Tộc