Bấm huyệt chữa thoái hóa khớp gối: hướng dẫn huyệt vị & kỹ thuật an toàn

Bà con thân mến, trong hành trình chữa bệnh không dùng thuốc, bấm huyệt là một phương pháp xưa nay vẫn được ứng dụng để hỗ trợ người đau khớp gối do thoái hóa. Khi thực hiện đúng cách, đúng huyệt vị, phương pháp này có thể giúp giảm đau, tăng tuần hoàn, cải thiện vận động mà không gây tác dụng phụ. Bài viết dưới đây lão xin chia sẻ chi tiết về cách bấm huyệt chữa thoái hóa khớp gối dựa trên lý luận y học cổ truyền và thực tiễn chuyên môn lâu năm.

1. Tổng quan về vai trò của bấm huyệt trong điều trị

1.1 Bấm huyệt hỗ trợ giảm đau, cải thiện vận động

Bấm huyệt là phương pháp dùng tay tác động vào các huyệt vị nằm dọc theo kinh lạc trên cơ thể. Theo y học cổ truyền, việc này giúp điều hòa khí huyết, giảm ứ trệ và làm dịu cơn đau do thoái hóa. Cụ thể với khớp gối, việc day ấn các huyệt quanh vùng này sẽ giúp thư giãn gân cơ, kích thích lưu thông máu, từ đó hỗ trợ giảm cảm giác đau nhức, nặng chân, khó co duỗi mà nhiều người gặp phải.

Đây là phương pháp phù hợp cho người bị đau khớp gối mức độ nhẹ đến trung bình, đặc biệt là người cao tuổi, người lao động nặng hoặc vận động viên thể thao nhẹ nhàng. Tuy nhiên, cũng cần hiểu rõ rằng bấm huyệt không thay thế điều trị y khoa, mà là một phần trong liệu pháp hỗ trợ mang tính bổ trợ.

1.2 Khi nào nên lựa chọn bấm huyệt

Bấm huyệt được khuyến nghị trong các trường hợp:

• Đau nhức khớp gối âm ỉ, tăng khi thay đổi thời tiết hoặc vận động nhiều
• Cứng khớp nhẹ vào buổi sáng, vận động thấy khó khăn
• Không có tổn thương cấp tính như viêm đỏ, sưng nóng vùng gối
• Bà con muốn lựa chọn phương pháp tự nhiên, hạn chế dùng thuốc tân dược

Tuy nhiên, khi khớp có dấu hiệu viêm cấp, sưng nhiều, da có vết thương hoặc nghi ngờ có tổn thương cấu trúc sâu bên trong, bà con nên đến cơ sở y tế kiểm tra trước khi áp dụng bấm huyệt.

2. Nguyên lý hành khí hoạt huyết, khu phong trừ thấp theo lý luận y học cổ truyền

2.1 Căn nguyên bệnh: phong – hàn – thấp, can thận hư, khí huyết ứ trệ

Theo lý luận của y học cổ truyền, thoái hóa khớp gối thường khởi phát từ việc chính khí suy giảm, ngoại tà xâm nhập. Trong đó, phong, hàn, thấp là ba yếu tố chủ yếu gây ảnh hưởng đến kinh lạc quanh khớp gối. Khi kết hợp với thể trạng can thận hư yếu – vốn là hai tạng chủ cốt và tàng tinh – bệnh dễ tái phát và kéo dài.

Thêm vào đó, khí huyết không thông, kinh lạc bị bế tắc cũng góp phần tạo nên cảm giác đau, mỏi, co cứng ở khớp gối. Vì vậy, điều trị theo y học cổ truyền cần tập trung khu phong, tán hàn, trừ thấp và bổ can thận để giải quyết tận gốc căn nguyên.

2.2 Cơ chế chữa bệnh: thông kinh lạc, hành khí hoạt huyết, bổ can thận, tiêu trừ tà khí

Bấm huyệt trong điều trị thoái hóa khớp gối nhằm mục tiêu khai thông kinh lạc bị bế tắc, điều hòa khí huyết, và nâng cao sức khỏe của tạng phủ, đặc biệt là can và thận. Khi tác động lên các huyệt vị phù hợp, sẽ giúp khí huyết lưu thông đều khắp, giảm hiện tượng tắc nghẽn tại vùng khớp, từ đó hỗ trợ cải thiện tình trạng đau nhức và cải thiện vận động.

Lão thường hay nhắc: “Chữa đau khớp không chỉ là day một vài huyệt, mà là khai thông chỗ nghẽn, phục hồi gốc rễ trong người. Chậm mà chắc, nhẹ nhàng mà thấm sâu.”

Sự phối hợp nhịp nhàng giữa bàn tay, lực day và hiểu biết về huyệt đạo chính là chìa khóa để phương pháp bấm huyệt mang lại hiệu quả hỗ trợ trong điều trị thoái hóa khớp gối.

3. Các huyệt chính quanh khớp gối và tác dụng chữa thoái hóa

3.1 Huyệt Huyết hải

Huyết hải là huyệt nằm ở mặt trong đùi, cách xương bánh chè khoảng 2 thốn lên trên. Trong y học cổ truyền, huyệt này thuộc kinh Tỳ, có tác dụng điều huyết, tán ứ, thanh nhiệt. Khi bị thoái hóa khớp gối, khí huyết thường bị ứ trệ khiến vùng khớp đau nhức, vận động kém linh hoạt. Việc bấm huyệt Huyết hải giúp điều hòa lưu thông máu, giảm đau, làm mềm cơ vùng đùi, từ đó hỗ trợ cải thiện khả năng vận động của khớp gối.

3.2 Huyệt Lương khâu

Lương khâu là huyệt nằm gần huyệt Huyết hải, thuộc kinh Vị. Huyệt này có tác dụng thanh nhiệt, chỉ thống, hóa thấp và giúp giảm sưng đau tại vùng khớp. Với những người bị thoái hóa khớp gối lâu ngày, huyệt này giúp điều chỉnh lại dòng khí huyết, giảm đau và tăng khả năng chịu lực cho khớp gối. Khi day huyệt, bà con nên dùng đầu ngón tay cái, ấn giữ nhẹ rồi xoay tròn đều khoảng 1–2 phút để đạt hiệu quả tốt.

3.3 Huyệt Độc tỵ và Tất nhãn

Hai huyệt này nằm gần xương bánh chè – Độc tỵ ở ngay phía dưới giữa xương bánh chè, còn Tất nhãn nằm ở hai bên chỏm gối, sát ngoài và trong của xương bánh chè. Cả hai huyệt đều là A thị huyệt, tức là điểm đau thực thể – nơi dễ phát hiện khi người bệnh bị thoái hóa khớp gối. Bấm vào các huyệt này giúp giảm đau nhanh tại chỗ, tăng lưu thông máu ở vùng gối, giảm sưng và hỗ trợ làm mềm tổ chức quanh khớp.

3.4 Huyệt Âm lăng tuyền và Dương lăng tuyền

Âm lăng tuyền nằm ở phía trong cẳng chân, gần xương chày, thuộc kinh Tỳ. Dương lăng tuyền nằm ở phía ngoài, thuộc kinh Đởm. Đây là hai huyệt có tác dụng điều hòa âm dương vùng khớp, hỗ trợ tiêu viêm, giảm co cứng. Việc phối hợp day hai huyệt này trong liệu trình bấm huyệt chữa thoái hóa khớp gối có thể giúp cân bằng khí huyết giữa hai bên chân, làm dịu cảm giác nặng, mỏi, tê bì quanh đầu gối.

3.5 Huyệt Ủy trung, Túc tam lý và Thừa sơn

Huyệt Ủy trung nằm giữa nếp lằn khoeo sau gối, thuộc kinh Bàng quang. Tác dụng chính của huyệt là điều hòa khí huyết vùng chi dưới, trấn thống (giảm đau), thư cân hoạt lạc. Túc tam lý là huyệt kinh điển thuộc kinh Vị, có tác dụng bồi bổ chính khí, kiện tỳ, tiêu trệ, thường dùng để hỗ trợ điều trị các bệnh lý mạn tính, trong đó có thoái hóa khớp.

Huyệt Thừa sơn nằm ở mặt sau bắp chân, giữa cơ bụng chân, có tác dụng thư cân, giải cơ, hỗ trợ cho các trường hợp đau mỏi dọc theo đường kinh Bàng quang – nơi đi qua vùng sau gối. Khi phối hợp các huyệt này với nhóm huyệt trước gối, sẽ giúp tăng hiệu quả điều trị toàn diện: từ giảm đau tại chỗ, tới lưu thông toàn bộ khí huyết quanh khớp gối và chi dưới.

Lão hay dặn: “Đừng tham nhiều huyệt một lúc. Chọn đúng huyệt, bấm đều đặn, ngày một chút thôi, nhưng đều thì mới mong khớp gối mình chuyển biến được.”

Trong thực hành, mỗi lượt bấm huyệt không nên kéo dài quá lâu và không nên bấm hết các huyệt trong một lần, mà cần có thứ tự, có chọn lọc và phù hợp với thể trạng từng người. Bà con nên lưu ý về mức độ đau, khả năng vận động, vị trí huyệt dễ tiếp cận để lên lịch trình bấm hợp lý.

4. Quy trình bấm huyệt đúng kỹ thuật

4.1 Xác định huyệt chính xác

Để bấm huyệt chữa thoái hóa khớp gối đạt hiệu quả hỗ trợ tốt, trước hết cần xác định đúng vị trí huyệt đạo. Việc định huyệt dựa vào phương pháp đo “thốn” – đơn vị cổ truyền tính theo chiều rộng ngón tay người bệnh – và các mốc giải phẫu quen thuộc như xương bánh chè, cẳng chân, khoeo gối. Với người mới bắt đầu, nên thực hiện dưới sự hướng dẫn của thầy thuốc hoặc học từ người có chuyên môn để tránh bấm sai gây phản tác dụng.

4.2 Thời gian, lực tác động

Mỗi huyệt nên được day ấn khoảng 1–2 phút. Lực bấm vừa đủ để người bệnh cảm thấy tức nhẹ, ấm nóng hoặc hơi tê tại chỗ là hợp lý. Không nên dùng lực quá mạnh khiến vùng khớp bị bầm tím, đau thêm sau khi day. Thời điểm thích hợp là vào buổi sáng sớm hoặc tối trước khi nghỉ ngơi. Có thể thực hiện 2–3 lần/ngày tùy thể trạng, và duy trì ít nhất 15–20 ngày để quan sát hiệu quả.

4.3 Phối hợp với xoa bóp vùng lân cận

Sau khi day huyệt, nên xoa nhẹ quanh vùng khớp bằng lòng bàn tay hoặc hai ngón cái để tăng tuần hoàn máu, giúp khí huyết lưu thông đều hơn. Việc xoa bóp cũng hỗ trợ làm mềm mô cơ, giảm căng cứng, tăng hiệu quả của bấm huyệt. Một số bài tập nhẹ như gập – duỗi khớp gối, nâng chân, đi bộ chậm cũng rất có ích nếu phối hợp đúng cách sau mỗi lần bấm huyệt.

5. Những lưu ý và chống chỉ định

5.1 Khi không nên bấm huyệt

Có một số trường hợp tuyệt đối không nên bấm huyệt chữa thoái hóa khớp gối:

• Khớp gối đang bị viêm cấp, sưng nóng đỏ rõ rệt
• Vùng da có vết thương hở, chảy máu hoặc nhiễm trùng
• Bà con đang bị gãy xương, bong gân vùng chân hoặc đầu gối
• Phụ nữ đang trong thai kỳ, đặc biệt là ba tháng đầu và cuối
• Người có bệnh lý đông máu, bệnh tim mạch nặng hoặc thể trạng yếu

Trong các trường hợp này, cần tham khảo ý kiến chuyên môn trước khi áp dụng bất kỳ biện pháp bấm huyệt nào để tránh tai biến không mong muốn.

5.2 Lưu ý về kỹ thuật và kiên trì

Bấm huyệt là phương pháp hỗ trợ lâu dài, không thể đốt cháy giai đoạn. Bà con cần tránh tâm lý nóng vội, bấm quá nhiều lần hoặc quá mạnh tay vì điều đó có thể khiến khớp đau thêm. Quan trọng nhất vẫn là kiên trì và thực hiện đúng kỹ thuật. Nên duy trì đều đặn, đúng huyệt, đúng cách – giống như chăm cây, mỗi ngày một ít nước, nhưng đều thì cây sẽ xanh.

Lão thường căn dặn: “Bấm huyệt chẳng khác gì chỉnh nhịp cho dòng chảy trong người. Dòng ấy nghẽn thì đau, chảy đều thì lành. Muốn đều, phải từ tốn mà bền lòng.”

6. Khi nào nên kết hợp phương pháp khác

6.1 Trường hợp cần phối hợp điều trị

Với những người bị thoái hóa khớp gối nặng, đau kéo dài, biến dạng khớp hoặc hạn chế vận động nhiều, việc bấm huyệt đơn thuần có thể chưa đủ. Lúc này, có thể phối hợp thêm các liệu pháp y học cổ truyền khác như châm cứu, cấy chỉ, cứu ngải, điện châm hoặc vật lý trị liệu theo chỉ định chuyên môn để tăng hiệu quả điều trị và hỗ trợ hồi phục toàn diện.

6.2 Nhĩ châm hỗ trợ giảm đau

Nhĩ châm là phương pháp sử dụng kim hoặc hạt nhỏ tác động vào các huyệt đạo trên vành tai – nơi phản chiếu toàn thân theo quan điểm y học cổ truyền. Một số huyệt như Gối, Thần môn, Giao cảm, Dưới vỏ… có tác dụng hỗ trợ giảm đau, an thần, điều hòa chức năng và làm dịu cảm giác khó chịu do thoái hóa khớp gối gây ra. Phương pháp này cũng được sử dụng để giảm nhu cầu dùng thuốc giảm đau trong một số trường hợp phù hợp.

Lời khuyên cuối cùng

Thưa bà con, bấm huyệt chữa thoái hóa khớp gối là phương pháp cổ truyền có lịch sử lâu đời, dựa trên sự hài hòa giữa âm dương – khí huyết – tạng phủ. Muốn đi được đường dài, quan trọng là giữ được khí lực nội tại và sự kiên trì chăm sóc cơ thể từ những điều nhỏ nhất. Ngoài việc bấm huyệt đúng cách, bà con nên ăn uống điều độ, tập luyện nhẹ nhàng, ngủ nghỉ đúng giờ và giữ tâm an tĩnh – ấy mới là cốt lõi để khớp khỏe, gối vững và cuộc sống nhẹ nhàng hơn từng ngày.