Bí đỏ: Món ăn dưỡng huyết, hóa đàm, tốt hơn cả thuốc bổ

Bà con thân mến,

Lão vẫn thường nói với học trò rằng: “Không phải thứ gì bổ vào là quý. Có những lúc, một món ăn hợp căn cơ, hợp thời tiết, hợp tạng phủ – còn quý hơn cả nghìn viên thuốc bổ”. Hôm nay, lão muốn kể bà con nghe về một thứ quả tưởng bình dị mà lại là vị thuốc quý trong kho tàng Nam dược – đó là bí đỏ.

Thứ quả dân dã mà quý như thuốc

Trong vườn quê Bắc Bộ xưa, nhà nào cũng có giàn bí đỏ leo quanh hàng rào. Quả to, tròn trịa, ruột vàng óng như nắng mùa thu. Tưởng đâu chỉ là món ăn dân dã, ai ngờ trong Đông y, bí đỏ lại mang dược tính sâu sắc.

Lão từng gặp nhiều người tỳ hư đàm trệ, bụng đầy, ăn khó tiêu, uống thuốc mãi mà chẳng thấy nhẹ. Thế mà chỉ cần kiêng khem đôi chút, ăn thêm món canh bí đỏ nấu hạt sen, phối hợp vài vị thuốc thanh tỳ hóa thấp… là chuyển biến rõ rệt.

Vì sao bí đỏ lại tốt đến vậy?

Trong y học cổ truyền, bí đỏ (còn gọi là nam qua, phỉ qua) có vị ngọt, tính ôn, quy vào tỳ vị. Nó có công dụng:

• Bổ tỳ ích khí: giúp tiêu hóa tốt, đặc biệt phù hợp với người hay đầy bụng, mệt mỏi, ăn uống kém.
• Dưỡng huyết, làm đẹp da: nhờ chứa nhiều tiền sinh tố A và chất sắt, bí đỏ hỗ trợ tạo máu, tốt cho phụ nữ sau sinh, người thể trạng yếu.
• Hóa đàm tiêu thấp: giúp thông kinh lạc, giảm tích tụ đàm nhớt trong người – nguyên nhân gây mỡ máu cao, huyết áp tăng, xơ vữa mạch.

Bà con thử nghĩ xem, mỗi ngày ăn một bát canh bí đỏ, dễ làm, ngon miệng, lại hỗ trợ thanh lọc tạng phủ – thì còn quý gì hơn thế?

Bí đỏ hợp với ai – và ai nên tránh?

Lão dặn bà con:

1. Người tỳ vị yếu, hay ăn uống không tiêu, hay lạnh bụng – nên ăn bí đỏ hầm gạo lứt hoặc nấu cùng đậu xanh để hỗ trợ tiêu hóa.
2. Người cao tuổi, hay hoa mắt chóng mặt, kém ăn – có thể dùng bí đỏ nấu cháo với hạt sen, vừa an thần, vừa bổ huyết.
3. Người béo phì, máu nhiễm mỡ – nên dùng bí đỏ nấu canh với củ cải trắng, hành tím để hóa đàm, tiêu thấp, điều tiết tạng tỳ.

Tuy nhiên, người bị đầy trướng do thấp nhiệt, tiêu chảy cấp thì không nên dùng nhiều bí đỏ vì tính ôn có thể làm trệ khí thêm.

Ăn sao cho đúng cách để dưỡng thân?

Lão vẫn khuyên bà con rằng: “Ăn để chữa bệnh cũng như uống thuốc – phải đúng lúc, đúng cách mới có hiệu quả”. Với bí đỏ, bà con có thể chế biến đơn giản như sau:

• Canh bí đỏ hầm xương: bổ dưỡng cho người suy nhược sau ốm, phụ nữ sau sinh.
• Cháo bí đỏ – hạt sen: giúp an thần, ngủ ngon, tốt cho người lớn tuổi.
• Bí đỏ hấp: ăn kèm bữa sáng, dễ tiêu, no lâu, hỗ trợ giảm cân.
• Bí đỏ xào tỏi: vị đậm đà, kích thích tiêu hóa, rất hợp với người hay lạnh bụng.

Lời dặn chân tình từ Lão

Bà con nhớ nhé, thuốc bổ dù tốt đến đâu cũng không thay được một món ăn đúng thời tiết, hợp căn cơ. Đừng chỉ tìm thuốc trong tiệm thuốc, mà hãy nhìn quanh gian bếp nhà mình – biết đâu đó là nơi bắt đầu của sự sống khỏe.

Nếu bà con thấy ăn uống không ngon, hay đầy bụng, mệt mỏi sau mỗi bữa ăn – đừng chủ quan. Có thể tỳ vị đang yếu, đàm thấp tích tụ trong người. Lúc ấy, một bát canh bí đỏ đúng cách – lại là phương thuốc an lành nhất.

Lão Tuấn – Tinh hoa y học dân tộc